Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúng tôi đến thăm ngôi nhà của vị GS đã suốt đời cống hiến cho sự nghiệp giáo dục nước nhà – thầy giáo, nhà văn hóa lớn GS Đặng Thai Mai.
Giáo sư Đặng Thai Mai là một nhà giáo, nhà văn, nhà phê bình văn học Việt Nam; nguyên là Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Viện trưởng đầu tiên của Viện Văn học Việt Nam. Ông là người thầy trong số những người thầy và được lớp lớp thế hệ học sinh yêu kính.
Ngôi nhà GS. Đặng Thai Mai từng sống, làm việc nằm trên đường Nguyễn Huy Tự, xung quanh rợp bóng cây xanh mát, yên bình. Ngôi nhà khá rộng rãi với sân chơi và vườn cây nhỏ trước nhà. Trong khuôn viên nhà, GS dành phần lớn thời gian để làm việc và nghỉ ngơi trên tầng 2. Gian ngoài là phòng tiếp khách và cũng là nơi làm việc của GS, cạnh bàn làm việc có một ban công nhỏ nhìn ra khoảng vườn cây xanh mát; gian trong dành do việc nghỉ ngơi. Hai căn phòng gắn với mọi vui buồn của GS trong suốt 30 năm cuối cuộc đời (1954 – 1984).
Giờ đây, căn phòng mà GS. Đặng Thai Mai từng ở trở thành nơi lưu giữ những kỷ niệm về cuộc đời nghiên cứu khoa học cống hiến cho sự nghiệp trồng người của người thầy vĩ đại ấy.
Ấn tượng đầu tiên khi bước vào phòng lưu niệm của GS. Đặng Thai Mai là bức tranh sơn dầu khổ lớn do nhạc sỹ, họa sỹ Văn Cao vẽ Đặng Thai Mai năm 1977. Theo lời kể của con trai GS Đặng Thai Mai – bác Đặng Thai Hoàng – PGS.KTS. Giảng viên Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, thì Văn Cao vẽ chân dung Đặng Thai Mai mặc áo trắng để thể hiện sự trong sạch và cầm 1 can, ngụ ý việc đi tìm đường.
Phòng làm việc của giáo sư khá đơn sơ, chủ yếu là sách. Sinh thời GS quan tâm đặc biệt đến sách và sự nghiệp nghiên cứu khoa học. Nhiều cuốn sách tiếng nước ngoài đã sờn góc, ố vàng màu thời gian vẫn được các con GS lưu giữ, xếp đặt ngay ngắn, và coi như những kỷ vật quý báu về người cha đáng kính.
Phía trái căn phòng được kê bộ sofa nhỏ, bên trên treo nhiều giải thưởng cao quý của Nhà Nước trao tặng cho GS. Trong đó câu nói của Chủ Tịch Hồ Chí Minh về GS. Đặng Thai Mai được trang trọng đặt ở giữa. Câu nói là lời giới thiệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại kỳ họp thứ I, quốc hội khóa 1 (1946 ) khi Người tiến cử Đặng Thai Mai là Bộ trưởng Bộ Giáo dục. Người viết Đặng Thai Mai là
“một người đã lâu năm hoạt động trong công việc giáo dục quốc dân và là người mà quốc dân có thể tin rằng nếu đem việc giáo dục giao cho để gánh vác thì người ấy sẽ làm hết nhiệm vụ”.
Căn phòng còn có 4 pano ảnh theo 4 chủ đề nhằm khái quát lại những hoạt động trong suốt cuộc đời của GS. Đặng Thai Mai: Đặng Thai Mai và hoạt động xã hội; Đặng Thai Mai và trí thức văn nghệ sĩ; Đặng Thai Mai và bạn bè quốc tế; Đặng Thai Mai và gia đình người thân.
Bên phải ngôi nhà là tủ sách và bàn làm việc của GS cạnh cửa sổ. Sau khi GS mất, bàn thờ của GS và người bạn đời được đặt cạnh tủ sách.
Không gian mà GS. Đặng Thai Mai từng sống, làm việc giờ đây trở thành không gian lưu giữ thời gian, trở thành nơi đoàn tụ, sum vầy của những người thân trong gia đình vào những ngày lễ, tết và là nơi những học sinh cũ trở về tưởng nhớ người thầy kính yêu của mình.
GS Đặng Thai Mai đã cống hiến trọn cuộc đời mình cho nền giáo dục nước nhà và trở thành một trong những người thầy vĩ đại nhất. Căn phòng, ngôi nhà xưa của GS vẫn luôn ấm cúng, gần gũi cùng những bước chân đi về của con cháu, của bao lớp học trò may mắn được học một người thầy lớn: người thầy Đặng Thai Mai.
(Tổng hợp)
