Sau sáu tháng thực hiện yêu cầu của Thủ tướng: “Dừng ngay việc phá các biệt thự cũ và xây dựng các tòa nhà cao tầng tại khu vực trung tâm”, chính quyền thành phố Hà Nội cho rằng, nếu tiếp tục thực hiện “sẽ gây lãng phí, thiệt hại không nhỏ về tài chính và phát sinh phức tạp xã hội”...
Mở và đóng
Rà soát của Chính quyền Hà Nội ở khu vực trung tâm thành phố (4 quận nội thành cũ) cho thấy có 233 dự án nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) phải dừng triển khai theo Thông báo số 348 ngày 9-12-2009 của Văn phòng Chính phủ. Việc dừng triển khai số lượng lớn dự án nhà cao tầng đột ngột như thế, theo chính quyền Hà Nội, có thể gây thiệt hại không nhỏ về tài chính cho các nhà đầu tư và cả địa phương.
Vì vậy, UBND thành phố Hà Nội vừa kiến nghị Chính phủ cho triển khai tiếp các công trình đã có chủ trương đầu tư. Trong văn bản gửi Thủ tướng, Hà Nội đề xuất cách giải quyết như sau: (1) tiếp tục triển khai 60 dự án đã hoàn tất hồ sơ pháp lý; (2) hoàn thiện hồ sơ pháp lý 120 dự án và tiếp tục triển khai; (3) tiếp tục xem xét các dự án còn lại theo định hướng phân vùng kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm.
Không chỉ nhằm giải quyết các dự án nhà cao tầng đang “tồn đọng”, đề xuất của Hà Nội còn muốn giải quyết cho nhiều dự án nhà cao tầng mới khác trong tương lai. Thật vậy, theo đề xuất này, định hướng quy hoạch không gian khu trung tâm Hà Nội sẽ theo dạng hình chảo - cao ngoài thấp trong - nghĩa là việc sẽ xem xét, cấp phép cho các công trình cao tầng dọc theo các đường vành đai và xuyên tâm là điều đương nhiên.
Nếu đề xuất trên của Hà Nội được Chính phủ chấp thuận thì những nỗ lực trong việc hạn chế xây nhà cao tầng trong khu trung tâm của Bộ Xây dựng và Chính phủ coi như phá sản. Khi đó, gánh nặng về hạ tầng sẽ càng đè nặng lên đô thị già nua ngàn năm tuổi. Tình trạng kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm, thiếu điện, thiếu cây xanh, thiếu trường học, nhà trẻ... sẽ là bài toán hóc búa và ngày càng khó tìm lời giải. Nói như KTS. Lưu Trọng Hải, hạ tầng kỹ thuật và xã hội khu trung tâm sẽ nhanh chóng “chật cứng”.
Quy hoạch và thực tế
Việc Bộ Xây dựng tham mưu cho Chính phủ “dừng ngay” việc xây dựng nhà cao tầng trong khu trung tâm Hà Nội, ngoài nỗi lo về hạ tầng quá tải còn có yếu tố mỹ quan. Theo KTS. Nguyễn Đình Toàn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng: “Những tòa nhà cao tầng mọc lên gần đây trong khu trung tâm Hà Nội tự nhiên như cây lớn trong rừng... chỉ có điều nó thiếu giá trị kiến trúc”.
Hơn nữa, các đồ án quy hoạch Hà Nội qua nhiều thời kỳ đều có nội dung thống nhất: hạn chế xây dựng công trình cao tầng trong khu trung tâm thuộc bốn quận nội thành là Hoàn Kiếm, Đống Đa, Ba Đình và Hai Bà Trưng. Ngay trong Đồ án quy hoạch chung xây dựng Hà Nội đến năm 2020 đang có hiệu lực cũng nêu rõ đây là khu vực hạn chế phát triển, cụ thể là hạn chế chiều cao các công trình xây dựng.
Thế nhưng, trên thực tế, những năm gần đây rất nhiều công trình cao tầng đã được xây trong khu trung tâm Hà Nội, mà rõ ràng nhất là có đến 233 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư. Vì sao lại thế? Câu hỏi này đến nay vẫn chưa được Chính quyền thành phố Hà Nội trả lời một cách minh bạch. Vậy mà bây giờ, Hà Nội lại muốn tiếp tục cho xây cao ốc trong khu trung tâm!
Để trấn an, UBND thành phố Hà Nội “hứa” với Chính phủ trong đề xuất của mình rằng, việc phát triển cao tầng sẽ theo nguyên tắc không gia tăng dân số, không gây áp lực lên hệ thống hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật... Cụ thể, sẽ chia khu trung tâm thành ba khu vực kiểm soát phát triển cao tầng: đặc biệt hạn chế tại khu vực quanh hồ Trúc Bạch; không xây tại khu vực trung tâm chính trị Ba Đình, phố cổ, hồ Gươm, thành cổ, an ninh quốc phòng; còn lại là khu vực phát triển có điều kiện.
Cần thiết kế đô thị trước
Thực tế, theo nhiều chuyên gia về quy hoạch đô thị, nếu chỉ vì để thực hiện “chủ trương bảo đảm nghiêm ngặt các yêu cầu quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng đô thị như: mật độ xây dựng, tỷ lệ đất dành cho giao thông, cây xanh...” như thông báo 348 của Chính phủ mà cấm xây nhà cao tầng trong khu trung tâm như thế cũng không phải là cách hay.
Nhưng Chính quyền thành phố Hà Nội sẽ làm như thế nào để giữ được “lời hứa” với Chính phủ khi họ thiếu một đồ án quy hoạch chi tiết cùng thiết kế đô thị khu trung tâm một cách khoa học?
Theo ông Nguyễn Trọng Hòa, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc TPHCM, TPHCM từng rất muốn phát triển nhà cao tầng ở khu trung tâm để chỉnh trang đô thị theo hướng tăng chiều cao công trình để chừa đất cho các công trình công cộng; nhưng vì chưa có thiết kế đô thị nên phải hạn chế cấp phép các dự án cao ốc, từ chối đề nghị của các nhà đầu tư.
Hiện TPHCM đang hoàn tất nghiên cứu thiết kế đô thị cho khu trung tâm 930 héc ta nên quyết định dừng cấp phép cho các cao ốc trong khu vực này từ năm 2007 cũng sắp “mãn hạn”. Vậy, nên chăng khu trung tâm Hà Nội 3.400 héc ta cũng nên chờ lập quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị rồi mới tính đến chuyện cho xây cao ốc hay là dừng xây cao ốc! Nhất là trong bối cảnh dự thảo Đồ án quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 đang được Bộ Xây dựng hoàn thiện.
KTS. Lưu Trọng Hải cho rằng khu trung tâm Hà Nội cần được quy hoạch không gian ba chiều, không gian phức hợp của nhiều yếu tố như kiến trúc, cảnh quan, môi trường, lịch sử, văn hoá, xã hội, vật chất, tinh thần và sự cảm nhận... trước khi cho phép các cao ốc tiếp tục mọc lên. Và, khi chỉnh trang, xây các cao ốc trong khu trung tâm, cần phải hết sức thận trọng vì “trung tâm Hà Nội như là một món đồ cổ rất dễ vỡ”, theo KTS. Ngô Viết Nam Sơn.
(Theo TBKTSG)
