Văn Miếu Huế là công trình kiến trúc độc đáo nằm trong quần thể di tích cố đô, nhìn ra dòng sông Hương thơ mộng.
Từ trung tâm thành phố Huế, chạy dọc đường Trần Hưng Đạo rợp bóng phượng sẽ đến vùng đất Kim Long cổ kính, nơi tọa lạc của nhiều công trình kiến trúc cổ, một thời là thủ phủ của các bậc Vương, Quan nhà Nguyễn. Sau đó, đi qua Chùa Thiên Mụ sẽ đến với Văn Miếu của Cố đô. Công trình nằm trên một ngọn đồi thấp hướng ra sông Hương thuộc xã Hương Long, TP.Huế.
Văn Miếu Huế còn có tên gọi khác là Văn Thánh Huế, Văn Thánh Miếu. Được khởi công xây dựng (dưới triều vua Gia Long) từ ngày 17/4/ đến 12/9/1808 thì hoàn thành. Văn Miếu quay mặt về phía Nam, phía trước nhìn thẳng ra sông Hương, phía sau là làng mạc, núi đồi bao bọc lấy. Văn Miếu Huế là một công trình kiến trúc khá độc đáo trong quần thể di tích cố đô. Tại đây có khoảng 50 công trình kiến trúc lớn nhỏ, trong đó có 32 tấm bia tiến sĩ và 4 tấm bia khác (có hai tấm bia do Vua Minh Mạng và Thiệu Trị đề).
Ngay chính giữa cổng vào là ngôi đại điện thờ Khổng Tử (gọi là đại thành điện), đây là công trình kiến trúc trọng yếu của toàn bộ Văn Miếu, được xây dựng theo lối trùng thiềm điệp ốc truyền thống của Huế. Hai bên trước Điện Đại Thành là hai ngôi nhà đối diện nhau Đông Vu và Tây vu, thờ thất thập nhị hiền và các tiên nho.
Từ chính cổng nhìn vào, hai bên tả, hữu là 32 tấm bia, khắc tên 293 vị tiến sỹ thi đỗ trong 39 kỳ thi Hội, thi Đình tổ chức dưới triều Nguyễn.
Các tòa nhà đều được xây dựng bằng gỗ lim, kiến trúc, trang trí đăng đối, uy nghi. Trải qua thời gian, chiến tranh, Văn Miếu Huế đã bị tàn phá nặng nề, nhiều công trình không còn nguyên vẹn. Tuy nhiên, đây vẫn là một điểm thăm quan, một công trình có ý nghĩa lịch sử, nhân văn cao cả, đánh dấu một thời kỳ hưng thịnh của Nho giáo nước nhà.
Kim Anh (Huế)
