Tỉnh có 65 dự án xây dựng các khu dân cư và tái định cư với tổng diện tích hơn 2.000 ha, song phần lớn đang dở dang, chậm hoặc chưa triển khai thực hiện.
Trong số 65 dự án xây dựng các khu dân cư và khu tái định cư, hiện có 26 dự án đã san lấp mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên đến nay chỉ có 5/26 dự án nói trên hoàn thành, nghiệm thu, bàn giao cho địa phương. Riêng khu đô thị mới Nam Cần Thơ (quận Cái Răng), chỉ có một khu dân cư có người vào ở. Nhiều khu dân cư hoặc tái định cư tại quận Ninh Kiều, Bình Thủy cũng trong tình trạng không có người ở.
Theo quy hoạch tổng thể, khu đô thị mới Nam Cần Thơ được xây dựng với hạ tầng hiện đại: Công viên, cây xanh, công trình công cộng, phúc lợi… Tuy nhiên khi thực hiện quy hoạch chi tiết (tỷ lệ 1/2.000) thì không tuân thủ quy hoạch ban đầu.
Theo Viện Kiến trúc và quy hoạch thành phố, theo quy hoạch ban đầu, khu Nam Cần Thơ có đường dẫn cầu Cần Thơ đi qua. Hai bên đường dẫn chỉ có 2 khu dân cư gồm các biệt thự, nhà liên kết, khu thương mại, khu vui chơi giải trí nhằm khai thác lợi thế du lịch sông nước. Tuy nhiên, khi thực hiện lại có thêm khu tái định cư cầu Cần Thơ, Hưng Phú, Xóm Chài. Tỷ lệ nền phân lô rất cao, chiếm từ 50 đến 60% diện tích các khu, diện tích các công trình công viên, cây xanh, công trình phúc lợi… bị thu hẹp nên quy hoạch bị phá vỡ. Khi mật độ xây dựng nhà tăng lên cao, khu đô thị này sẽ trở nên ngột ngạt. Ngoài ra, qua kiểm tra, cơ quan chức năng còn cho biết: Sau khi bản đồ quy hoạch tỷ lệ 1/2.000 đã được phê duyệt mới phát hiện cơ sở hạ tầng như điện, cấp thoát nước, viễn thông… chưa được quy hoạch. Đến khi triển khai thực hiện quy hoạch bản đồ theo tỷ lệ 1/500 thì điểm đấu nối của các công trình điện, cấp thoát nước, viễn thông… không đồng bộ với hệ thống điện, nước, viễn thông đầu mối.
Ở khu tái định cư Thới Nhựt (phường An Bình, quận Ninh Kiều) diện tích chỉ có 10,6 ha nhưng có tới 1.000 lô nền, không có công trình công cộng, cây xanh. Ông Trần văn An, Viện trưởng Viện kiến trúc thành phố nhận định: các khu dân cư, tái định cư kiểu này chỉ vài năm sau sẽ trở thành các khu nhà lụp xụp mới.
Tiến độ thực hiện các dự án quá chậm sau hơn 3 năm, thực chất cũng là quy hoạch treo, gây nhiều khó khăn cho cả người dân có quyền lợi liên quan và cả nhà đầu tư. Khu đô thị Nam Cần Thơ được quy hoạch diện tích hơn 1.800 ha với 74.000 nền nhà (chưa kể nhà chung cư) nhằm đáp ứng chỗ ở cho 300.000 người. Theo tính toán của Sở Xây dựng, theo mức tăng dân số cơ học rất cao là 12,7%/năm, để lấp đầy các khu dân cư tại đây, phải mất 5 năm nữa. Còn với tỷ lệ tăng dân số cơ học theo mức 6% bình thường như hiện nay thì đến năm 2015 mới có thể lấp đầy các khu dân cư tại đô thị Nam Cần Thơ. Con số này cho thấy mức cung của các dự án dân cư tại đây vượt rất xa nhu cầu thực tế.
Bất cập trong đền bù, tái định cư
Cách tổ chức đền bù giải tỏa tại Cần Thơ không thống nhất. Mỗi chủ đầu tư tự thương lượng, thỏa thuận đền bù cho người dân theo hình thức giao tiền là chủ yếu, chưa chú ý đến giải quyết tái định cư trước khi giải tỏa. Những dự án giải tỏa nhanh thường có giá đền bù thấp. Những dự án giải tỏa trì trệ thường có nguyên nhân giá đền bù cao và tăng dần. Nhiều chủ đầu tư muốn giải phóng mặt bằng nhanh thường chấp nhận đền bù giá cao. Vì thế, trên cùng một loại đất, cùng vị trí có giá đền bù cao thấp khác nhau (có khi cao gấp đôi) dẫn đến khiếu kiện kéo dài, người bị giải tỏa không chịu dời đi khiến nhà đầu tư không giải phóng được mặt bằng. Mặt khác, việc tổ chức tái định cư cho những hộ bị thu hồi đất cũng chưa được quan tâm đúng mức. Đến nay, nhiều hộ dỡ nhà đã 2 đến 3 năm nhưng vẫn chưa có chỗ ở mới. Ông Huỳnh Văn Tuấn, bị thu hồi đất ở phường Hưng Phú cho biết: "Tôi sống tạm cư đã 3 năm nhưng không biết chừng nào có chỗ tái định cư".
Khu đô thị Nam Cần Thơ có khoảng 6.000 hộ phải di dời nhưng đến nay chỉ có khoảng 10% trong số đó được tái định cư. Các khu tái định cư cầu Cần Thơ, Xóm Chài (quận cái Răng) chưa xây dựng đường điện, hệ thống cấp nước hoàn chỉnh đã bố trí dân vào ở nên nhiều người dân không chịu vào ở.
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư, nhiều chủ đầu tư hiện không đủ năng lực tài chính để thực hiện dự án. Được giao đất rồi cứ để đó. Từ năm 2004 đến nay, thành phố đã thu hồi 12 dự án với diện tích 730 ha. Tuy vậy, vẫn tồn tại hàng chục dự án đến nay vẫn chưa được kiểm kê, chưa có phương án đền bù, tái định cư vì các chủ đầu tư không đủ năng lực xây nhà hoàn chỉnh để đưa vào kinh doanh dẫn đến thị trường địa ốc đóng băng kéo dài không biết bao giờ mới “tan”. Người bị thu hồi đất hiện cuộc sống rất khó khăn do chậm được tái định cư, chưa được hỗ trợ chuyển nghề, tạo việc làm. Họ vốn là nông dân, quen sống với ruộng rẫy. Nay bỗng nhiên trở thành thị dân, bị mất “cần câu”, lại không được tạo điều kiện để thích nghi với cuộc sống mới nên tiến thoái đều “lưỡng nan”.
Theo tính toán của các nhà chuyên môn, để xây dựng hoàn chỉnh khu đô thị Nam Cần Thơ thì cần 38.000 tỷ đồng. Nhưng cho đến nay, vấn đề này vẫn chưa có lời giải thỏa đáng. Vì vậy việc đền bù, tái định cư, xây dựng mới tại hàng chục khu dân cư vẫn còn “trầm lắng”, chưa biết bao giờ mới giải quyết rốt ráo.
(Theo Monre.gov.vn)
