Khoảng chừng 20 năm trước, những người nông dân ở xã Thủy Triều, huyện Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng đã cùng nhau gom góp để xây ngôi nhà gỗ lim đẹp, chắc và bền. Nhưng 10 năm trở lại đây, những người sở hữu ngôi nhà gỗ lim đậm nét cổ kính, đông ấm hè mát ngày càng tăng lên.
Đến nay, toàn xã đã có khoảng 150 ngôi nhà gỗ lim được làm nên từ chính những người thợ mộc trong làng và có giá từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng. Nguồn gỗ lim dựng nhà thường mua từ các lái buôn ở Quảng Ninh với giá khoảng 40 triệu đồng/khối gỗ. Những gia đình không có điều kiện thì xây cột nhà nhỏ, hoa văn đơn giản; cột nhà càng to, hoa văn càng cầu kì thì càng đắt tiền.
Người dân ở Thủy Nguyên, Hải Phòng rất ưa chuộng những ngôi nhà gỗ lim cầu kì.
Kiến trúc mái ngói vảy đỏ thay thế cho mái bằng.
1. Nhà anh Đặng Văn Viện
Ngôi nhà 70m2 của anh Đặng Văn Viện (42 tuổi, xóm 6) được xây dựng từ năm 2011, có kiến trúc 3 gian, 13 cột bằng lim, có giá trị 1 tỷ đồng. Bên ngoài là cửa thùng khung khách, lợp ngói vẩy đỏ. Bên trong gian giữa là bộ hương án, hai gian bên kê sập gụ, tủ chè và bàn ghễ toàn bằng gỗ dùng để tiếp khách.
Để có được ngôi nhà khang trang, mát mẻ và giá trị như thế này, anh chị đã phải gom góp gỗ lim, làm thuê, buôn bán trong suốt 6 năm cùng với số tiền tích lũy từ trước.
Anh Viện cho biết: “Để dựng được ngôi nhà gỗ lim đồ sộ thế này, gia đình tôi đã phải chuẩn bị 6 năm trời. Mỗi năm tôi dành tiền đi mua khoảng 5 cây gỗ lim Lào về gom ở nhà. Mỗi cây gỗ lim dài 4.3 m, đường kính 20 cm, mua với giá 8 triệu đồng. Cứ như vậy, đến khi đủ gỗ, tôi mới bắt đầu dựng nhà”.
Để dựng được ngôi nhà gỗ lim đồ sộ thế này, gia đình anh Viện đã phải chuẩn bị
6 năm trời.
2. Nhà anh Trần Văn Thành
Cũng được dựng năm 2011, ngôi nhà của anh Thành (48 tuổi, xóm 6) có diện tích 60m2, trần cao 4m, lớp mái ngói vẩy được xây dựng hết 1.2 tỷ đồng. Anh Thành cho hay: “Nhà tôi làm nghề mộc. Do vậy, kinh tế còn hạn hẹp nên mỗi năm tích góp mua được từ 5-10 cây gỗ lim Lào nhập khẩu gom lại. Sau 5 năm, tôi đã có đủ gỗ để dựng ngôi nhà mới như hiện nay”.
Những họa tiết tùng, cúc, trúc, mai khắc ở kèo, ở cột trong căn nhà 3 gian khiến anh Thành cảm thấy gắn bó với tổ tiên hơn. Anh rất mừng vì sau bao năm tích cóp cũng xây được một ngôi nhà để cho con cháu mỗi dịp lễ Tết về thăm quê cha đất tổ sẽ cảm nhận được rõ nét cổ kính, thuần nông.
Ngôi nhà của anh Thành có sự kết hợp giữa vật liệu gỗ truyền thống cùng
các chất liệu hiện đại.
3. Nhà ông Lê Văn Sửu
Ngôi nhà 100m2 của ông Lê Văn Sửu (66 tuổi) là ngôi nhà được hoàn thiện mới nhất, năm 2014. Ông Sửu cho biết, so với những căn nhà tầng bằng xi-măng thì giá xây ban đầu sẽ đắt hơn, nhưng nhà gỗ lim sẽ bền đẹp lâu hơn, thậm chí càng cổ càng có giá trị. Những người dân trong làng phần lớn đều làm nông nên để có được một ngôi nhà gỗ lim thường phải dành dụm trong nhiều năm, mỗi năm gom góp từ 5-10 cây gỗ tùy điều kiện.
Ông Sửu sử dụng các chất liệu tự nhiên là chủ yếu. Chân cột nhà được kè bằng
đá xanh chắc chắn.
Ngôi nhà rộng 100m2 có giá gần 2 tỷ đồng.
Bộ khung gỗ lim chắc chắn.
Nóc nhà khắc hoa văn tùng, cúc, trúc, mai cầu kì
Những bức hoành, sập gụ sơn son thiếp vàng mang nét cổ kính cho ngôi nhà.
Cạnh gian giữa là khu tiếp khách. Tất cả sập gụ, bàn ghế,...đều được làm từ gỗ.
4. Nhà ông Trần Văn Ca
Có thể nói đồ sộ nhất là ngôi nhà của ông Ca (62 tuổi, xóm 5) ở xã Thủy Triều. Ngôi nhà 2 tầng với nhiều lầu nhỏ của gia đình ông được xây dựng theo kiến trúc cung đình Huế, có giá khoảng 3 tỷ đồng.
Ngôi nhà gỗ lim 3 tỷ đồ sộ của gia đình ông Ca.
Tầng dưới làm xưởng gỗ, tầng trên có 3 gian với 4 cột trụ, 3 cửa chính, trên nóc khắc cảnh vật 4 mùa trong năm. Gian giữa bày bộ hương án, bên dưới là bộ sập gụ màu nâu, hai gian bên cạnh là phòng nghỉ. Trước cửa gian giữa kê bộ bàn ghế dùng để uống trà, đọc sách...
Những cơ ngơi đồ sộ này có sự đóng góp lớn của ông “Ca nhà lim” hay “Ca thợ mộc”. Ông Ca không chỉ quen thuộc với người dân trong vùng khi góp công xây dựng hàng chục ngôi nhà trong hơn 150 ngôi nhà dựng bằng gỗ lim trong xã, mà còn nức tiếng khắp các tỉnh lân cận.
Ông “Ca nhà lim” hay “Ca thợ mộc” với hơn 40 năm gắn bó với nghề làm nhà gỗ lim.
Tiếp nối nghề mộc gia truyền của cha ông, năm 20 tuổi, ông Ca đã bắt đầu làm những ngôi nhà gỗ lim. Đến nay với hơn 40 năm trong nghề, ông đã dựng được gần 300 ngôi nhà gỗ, trung bình mỗi năm ông nhận khoảng 10 - 20 nhà. Nhiều lúc, dù đã thuê thêm thợ nhưng ông vẫn phải từ chối các đơn hàng vì quá tải.
Nhà ông Ca xây theo lối kiến trúc cung đình Huế cầu kì.
Bộ sập gụ cầu kì đến từng chi tiết nhỏ được chạm trổ hình hoa bốn mùa
Bức tranh "Tùng hạc diên niên" mang lại may mắn, trường thọ cho gia chủ.
