Gia đình anh Thiện chuyển từ chung cư xuống nhà mặt đất năm 2017. Trên mảnh đất mặt tiền 4,8m, dài hơn 20m2 tại quận 9, anh Thiện xây nhà 3 tầng để ở. Lúc bấy giờ 2 nhà hàng xóm bên cạnh đang là nhà cấp 4. Tuy nhiên, anh quyết định bố trí 2 giếng trời lấy sáng từ trên cao xuống để đề phòng sau này hàng xóm xây nhà tầng, lấp cửa sổ cạnh nhà mình. Hơn nữa, cả 3 bố con đều cận thị nên anh luôn hướng các con tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên, hạn chế dùng đèn càng nhiều càng tốt.
Gia chủ để khoảng giữa nhà rộng 7m2 làm thông tầng và chừa 2m làm sân sau với diện tích mái lợp kính xấp xỉ 10m2. Để đón sáng nhiều nhất có thể, hệ lam sắt dưới lớp kính cường lực được làm ở mức nhỏ nhất. Giếng trời giữa nhà đồng thời cũng là khu vực cầu thang. Trong khi đó, sân sau còn có một phòng vệ sinh nhỏ. Để tận dụng được nguồn sáng tự nhiên, các phòng trong nhà đều có cửa sổ mở ra khu vực giếng trời.
Sau khi hoàn thiện nhà, anh Thiện vô cùng ưng ý bởi mọi phòng đều nhận đủ ánh sáng tự nhiên, không cần sử dụng tới đèn điện vào ban ngày. Thậm chí, nếu mở hết cửa sổ vào giữa trưa nắng, ánh sáng tự nhiên còn vượt quá nhu cầu sử dụng.
Xem thêm: Phong thủy giếng trời và những điều bạn chưa biết
Vậy nhưng, do chỉ chú trọng tới vấn đề lấy sáng mà anh bỏ qua yếu tố thông gió. Vì thế, nguyên nhân chính khiến nhà anh Thiện bị nắng nóng chính là thiết kế giếng trời. Khu giếng trời sau nhà là hướng Tây trong khi nhà hướng Đông nên các phòng phía sau rất nóng, nhất là vào buổi chiều, gồm cả phòng ở tầng trệt. Các phòng phía trước cũng bị nắng nóng khi chiều tới bởi giếng trời giữa nhà khá rộng. Vào ban đêm, do không làm thông gió ở khu vực giếng trời nên không gian trong nhà cũng không thoáng mát.
Mặt khác, sàn nhà cũng bị ảnh hưởng bởi nắng nóng, bong tróc gạch lát khi trực tiếp hứng nắng từ giếng trời xuống. Lan can cầu thang ở tầng trên cùng bằng gỗ cũng bị cong vênh, nứt nẻ, bạc màu vì cầu thang nằm trọn trong khu giếng trời. Trở về sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán 2019 khoảng 10 ngày, những chậu cây đặt ở đáy giếng trời bị héo quắt.
Chưa kể, cô con gái út của anh Thiện kể từ khi chuyển về nhà mới ngày càng đen đi do bé thường chơi đùa ở khu giếng trời giữa trưa nắng. Bé bị mẩn ngứa trong đợt nắng nóng vừa rồi, đi khám bác sĩ da liễu cho rằng do trẻ chơi dưới nắng quá nhiều.
Để che bớt nắng nóng, anh Thiện dự tính làm giàn cây sử quân tử dưới giếng. Tuy nhiên, cây này hay rụng lá và có sâu róm nên anh chưa biết cải tạo giếng trời thế nào.
 |
| Giếng trời bên trong một ngôi nhà tại TP.HCM được kiến trúc sư cải tạo làm giảm độ sáng. (Nguồn ảnh: Cotin) |
Kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà nhận định, giếng trời trong ngôi nhà vô cùng quan trọng, nhất là với nhà ống. Giếng trời giúp kết nối gia chủ với thiên nhiên qua những giác quan như vị giác (nước mưa), khứu giác (hít thở), thính giác (âm thanh), xúc giác (nóng lạnh), thị giác (ánh sáng).... Để lựa chọn vị trí, hình dạng giếng trời sao cho phù hợp, đạt hiệu quả tối ưu về điều tiết vi khí hậu, gia chủ cần căn cứ vào bố cục của ngôi nhà (chiều cao, bề rộng, độ dài) cũng như hướng mặt trời Đông hay Tây.
Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa của Việt Nam, gia chủ cần giảm thiểu tối đa thời gian nắng nóng chiếu thẳng xuống nền nhà vào mùa hè bằng những giải pháp như phun nước làm mát từ bên trên, thông gió ngang chủ động dưới lớp kính, thêm hệ che chắn di động ở dưới, thiết kế khe giếng trời vừa đủ...
Theo kiến trúc sư Thanh Hà, bên cạnh những giải pháp "mềm" nêu trên, bạn có thể áp dụng giải pháp "cứng" để điều tiết khí hậu như bố trí một tấm lam cố định ở bên dưới. Thế nhưng, trên thực tế, giải pháp mềm vẫn linh hoạt và thích ứng nhanh với điều kiện thời tiết.
Trong khi đó, kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền cho biết, hiện nhiều gia chủ đang chạy theo trào lưu làm thông gió, giếng trời để tận dụng nguồn sáng tự nhiên, đưa nắng gió vào nhà. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ nguyên lý nên đặt giếng trời ở đâu, diện tích bao nhiêu là đủ. So với nhà thấp tầng, diện tích giếng trời nhà cao tầng phải lớn hơn. Cần bố trí giếng trời ở vị trí sao cho ánh sáng vào nhà hài hòa và rải đều đến những không gian mình cần, tránh để ánh sáng tập trung vào một chỗ.
Kiến trúc sư Truyền từng cải tạo không ít ngôi nhà sử dụng mái kính giếng trời bao trọn khu vực cầu thang giống như trường hợp nhà anh Thiện. Do vế cầu thang phía trên đã che khuất nên phía dưới không có nắng trong khi ở trên lại rất nắng nóng, dễ hỏng nội thất.
Theo ông Truyền, đối với nhà ở vùng khí hậu nhiệt đới, gia chủ nên bố trí lỗ giếng trời tại ô trống giữa cầu thang để đảm bảo nhận đủ ánh sáng tự nhiên và không gây hại cho cầu thang. Điều quan trọng nhà, khí nóng trong nhà phải thoát qua được các ô thông tầng, nếu bịt kín sẽ tạo hiệu ứng nhà kính khiến không gian nhà thêm ngột ngạt, nóng bức.
Vị này cho biết thêm: "Một điều nguy hiểm là tầng ozon mỏng, lượng tia cực tím càng lúc càng tăng cao, có thể làm bỏng da, gây ung thư da... Vì thế nếu gia chủ để giếng trời với diện tích và vị trí không phù hợp, vô tình gặp tác hại từ thiên nhiên mà không biết".
