Từ năm 2014, đề án tu bổ khẩn cấp di tích phố cổ của UBND tỉnh Quảng Nam đã được triển khai, tuy nhiên đến nay mới chỉ có 30 nhà cổ được nâng cấp, trùng tu.
Trước mùa mưa bão hàng năm, Hội An lại thực hiện các biện pháp bảo vệ nhà cổ, để không xảy ra sự cố đáng tiếc. Trung tâm Quản lý và Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An cho hay, hiện có 11 nhà cổ xuống cấp ở mức 'nghiêm trọng' đang được TP lên kế hoạch cứu. Theo Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý và Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An ông Võ Đăng Phong, từ năm 2004 đến nay Hội An tu bổ được 30 di tích, có nghĩa là mỗi năm chỉ thực hiện trung bình 3 công trình bởi thiếu nguồn vốn.
Nhà cổ tại số 120 Trần Phú xuống cấp nghiêm trọng đang được trùng tu với
kinh phí trên 1,6 tỷ đồng, 40% vốn do dân tự bỏ ra.
Trên thực tế, việc trùng tu dựa vào nguồn vốn của Nhà nước cùng sự đóng góp của người dân với tỷ lệ hỗ trợ tùy thuộc vị trí, giá trị của từng ngôi nhà. Thành phố có chính sách vay vốn ưu đãi từ năm 2008 để họ có chi phí nâng cấp, sửa chữa nhà cho hộ nghèo. Vậy nhưng, thay vì đợi nguồn vốn hỗ trợ từ tỉnh, nhiều hộ dân đã chấp nhận bỏ tiền túi ra sửa chữa nhà cửa.
Trú tại số nhà 71/20 Phan Chu Trinh, ông Mai Văn Đức chia sẻ: “Nhà tôi mục nát cả chục năm nay. Rất nhiều chỗ mục tường, sụt ngói; mùa mưa dột nước, gia đình phải đến ở ké hàng xóm. Trung tâm đã cử người về khảo sát nhiều lần, song đợi mãi không thấy động tĩnh gì nên 2 tháng trước tôi quyết định bỏ tiền túi ra sửa nhà dựa theo bản vẽ của Trung tâm, khi xây sửa xong sẽ báo cáo lên để nhận tiền hỗ trợ”.
Không chờ nguồn vốn từ TP, ông Mai Văn Đức đã quyết định tự bỏ tiền túi tu
bổ nhà cổ.
Tại Hội An, nhiều nhà cổ xuống cấp trầm trọng nhưng TP đành bó tay bởi vướng quyền sở hữu nhà cổ. Trung tâm cho hay, phố cổ hiện có nhiều ngôi nhà thờ và một số nhà dân không thể có quyết định trùng tu do chưa thể xác định quyền sở hữu. Để có quyết định trùng tu, TP phải có sự đồng ý và thỏa thuận với chủ sở hữu. Trong khi đó, nhiều nhà cổ chưa có sổ đỏ, thế nên chưa có ai chịu đứng ra huy động kinh phí kết hợp nguồn vốn nhà nước để thực hiện.
Không ít nhà cổ Hội An hiện đang được sử dụng cho mục đích kinh doanh. Các chuyên gia lo ngại rằng, dân tự ý sửa chữa sẽ ảnh hưởng kết cấu truyền thống của di tích. Hiện TP đã nhắc nhở và lập biên bản xử phạt đối với những trường hợp vi phạm. Hiện tại, Trung tâm có đội ngũ cộng tác viên 33 người có trách nhiệm hỗ trợ tuyên truyền, giám sát, phát hiện và báo kịp thời về cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý.
Bên cạnh đó, để tạo thuận lợi cho sinh hoạt của dân trong nhà cổ, ngoài việc tôn trọng nguyên tắc chân xác của công trình, kết cấu, hình dáng di tích cổ được giữ nguyên, Hội An chấp thuận cho người dân bổ sung một số hạng mục vốn không có trong các di tích ngày xưa như bếp gas, toilet...
