Bức thiết chỉ sau… ăn uống
Khi mở cửa, hội nhập với thế giới, nền kinh tế Việt Nam đã chứng kiến một tốc độ đô thị hóa nhanh chưa từng có. Các đô thị mọc lên như nấm, dòng người di chuyển từ nông thôn ra thành thị diễn ra mạnh mẽ, kéo theo đó là nhu cầu “an cư lạc nghiệp” tăng lên nhanh chóng.
Đó là cơ hội để hàng nghìn doanh nghiệp bất động sản ra đời, dòng vốn đầu tư nước ngoài cũng đổ vào bất động sản ồ ạt, thường xuyên nằm trong top 3 ngành nghề thu hút vốn nước ngoài nhiều nhất.
Trong một báo cáo chuyên sâu đánh giá về tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam, Ngân hàng Thế giới đã ghi nhận các đô thị Việt Nam đã đảm bảo được nguồn cung nhà ở đa dạng để đáp ứng các nhu cầu của nhiều phân khúc thị trường. Một điều khiến Ngân hàng Thế giới phải ngạc nhiên, đó là một nước có thu nhập thấp hơn nhiều nước khác và đang đô thị hóa với tốc độ nhanh, nhưng Việt Nam có ít các khu nhà ổ chuột.
Diện tích nhà ở bình quân trên đầu người tại nước ta vẫn thuộc diện thấp.
“Đây là một kết quả đặc biệt đáng kinh ngạc khi so sánh với các thành phố ở những nước có thu nhập cao hơn Việt Nam, như Ấn Độ, Philippines, Indonesia hay Brazil và nhiều nước khác”, Ngân hàng Thế giới đánh giá.
Điều “đặc biệt đáng kinh ngạc” mà Ngân hàng Thế giới đề cập có phần không nhỏ của các doanh nghiệp bất động sản và thị trường bất động sản.
Lý giải sự phát triển vượt trội của thị trường bất động sản những năm qua, ông Phạm Văn Đại, chuyên gia của Công ty Savills Vietnam cho rằng: Con người có nhiều nhu cầu, trong đó cơ bản nhất là ăn mặc và chỗ ở, rồi mới đến giáo dục, y tế... Tất cả các ngành nghề trong nền kinh tế đều phục vụ các nhu cầu khác nhau đó của con người và ngành bất động sản phục vụ một trong những nhu cầu cơ bản nhất là nhà ở.
“Con người ai cũng có nhu cầu về nhà ở. Không hiểu sao vẫn có những nhận định thấp vai trò của thị trường bất động sản. Tôi nghĩ nhu cầu nhà ở chỉ đứng sau nhu cầu ăn uống và mặc thôi, đứng trên nhu cầu giáo dục, y tế”, ông Đại nói.
Theo chuyên gia này, việc bất động sản phát triển mạnh ở Việt Nam không có gì khó hiểu. Diện tích nhà ở bình quân đầu người của Việt Nam so sánh với các quốc gia trên thế giới vẫn ở mức rất thấp.
Cụ thể, năm 2016 mỗi người dân Việt Nam chỉ sở hữu diện tích nhà ở bình quân là 22,8m2/người và năm 2017 đang phấn đấu nâng lên 23,4m2/người. Dù vậy, con số này vẫn còn thấp so với mức chuẩn của thế giới là 25m2/người và Việt Nam còn phải nỗ lực rất nhiều. Trong khi đó, với số dân hàng tỷ người, từ vài năm trước mỗi người dân Trung Quốc đã sở hữu trung bình 30m2 nhà ở.
Cũng phải lưu ý rằng, để có được con số diện tích nhà ở bình quân đầu người là 22,8m2 thì Việt Nam từ chính sách nhà nước cho tới các DN bất động sản đã phải có rất nhiều nỗ lực.
Năm 2009, diện tích bình quân nhà ở mới 18,6m2/người. Nhiều người thu nhập thấp không có cơ hội và điều kiện tạo lập nhà ở. Phải chờ đến khi Nhà nước định hướng chính sách, tạo cơ hội để doanh nghiệp bất động sản chuyển hướng đầu tư vào phân khúc nhà ở vừa túi tiền, nhà ở cho người thu nhập thấp thì tình hình mới được cải thiện phần nào. Giấc mơ có chỗ “an cư” của nhiều người Việt tưởng ngoài tầm tay thì đã phần nào thành hiện thực. Song so với kỳ vọng của người dân thì chưa đạt được.
Thị trường bất động sản vẫn chưa có đủ nguồn nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá vừa túi tiền, nhà ở cho thuê giá rẻ để giải quyết nhu cầu cấp bách của người có thu nhập thấp đô thị, người nhập cư.
Nhu cầu lớn hút nguồn vốn lớn
Sự phát triển của thị trường bất động sản ở Việt Nam là xuất phát từ nhu
cầu tự nhiên và tất yếu.
Với nhu cầu quá lớn, các nguồn lực trong nền kinh tế như ngân hàng, tài chính …đều hướng nhiều bất động sản. Nhưng theo chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Trí Hiếu là với một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam khu vực bất động sản phát triển là điều hiển nhiên.
Trước những ý kiến cho rằng bất động sản “quá nóng” sẽ dẫn đến hệ lụy nợ xấu, tồn kho, nguy cơ rửa tiền…, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng ngành nghề nào cũng có mặt tốt, mặt xấu, quan trọng là phải khắc phục những mặt trái đó chứ không phải vì thế mà phủ nhận những mặt tốt.
“Mặt tốt của bất động sản dĩ nhiên là đóng góp xây dựng nền kinh tế vì bất động sản liên quan nhiều ngành như xây dựng, tạo công ăn việc làm cho nhiều người. Bất động sản cũng cung cấp nhà ở, trung tâm thương mại cho các thành phố lớn”, TS Hiếu chia sẻ.
Nhưng có phải vì thế mà bất động sản đã được “nuông chiều” hơn các ngành khác hay không? Tại nhiều hội thảo, đã có ý kiến cho rằng Việt Nam tập trung quá nhiều cho bất động sản, chưa chú trọng phát triển các ngành công nghiệp khác thực sự.
Theo các chuyên gia, trong một nền kinh tế, mỗi ngành đều có vai trò riêng của mình trong nền kinh tế. Trong bối cảnh của một nền kinh tế mới chuyển đổi sang cơ chế thị trường, thị trường sản xuất và tiêu dùng còn non nớt, yếu kém, nhân lực, tài lực chưa đủ thì việc đòi hỏi phải có ngay các doanh nghiệp mạnh về công nghiệp, công nghệ là chưa thể có ngay. Tất cả các nền kinh tế đều phải trải qua những giai đoạn phát triển kinh điển, từ yếu đến mạnh, từ một số lĩnh vực mạnh dần lên đến ngày càng nhiều lĩnh vực lớn mạnh.
Thực tế thế giới và Việt Nam cho thấy, bất động sản là tiền đề để thúc đẩy các ngành có liên quan như ngành sản xuất vật liệu xây dựng, sắt thép, xi măng, trang thiết bị nội ngoại thất, các nhà thầu thi công, các đơn vị tư vấn...
Khó có thể xuất hiện những DN thép nội địa lớn nếu thị trường bất động sản “èo uột”. Bằng chứng là khi bất động sản “đóng băng”, hàng loạt ngành nghề khác như xi măng, thép... cũng điêu đứng theo.
Các doanh nghiệp cũng vậy, phải trải qua quá trình tích lũy, phát triển, mở rộng, tái cấu trúc… dần dần mới có thể trở thành doanh nghiệp mạnh, phát triển bền vững, đa dạng ngành nghề. Từ chỗ theo sau các doanh nghiệp nước ngoài, thì đến nay các doanh nghiệp bất động sản Việt Nam đang thống lĩnh và dẫn dắt thị trường bất động sản.
Và từ thành công với bất động sản, các DN hàng đầu Việt Nam cũng đã hướng đến các lĩnh vực khác như bán lẻ, nông nghiệp, giáo dục, y tế... Bản thân những doanh nghiệp mạnh trong các lĩnh vực khác như thép, xây dựng... cũng có cơ cấu tài sản một phần từ đầu tư bất động sản.
Điều đó cho thấy, sự phát triển của thị trường bất động sản ở Việt Nam là xuất phát từ nhu cầu thực và phản ánh trình độ phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn hiện tại.
