Artemis không chỉ đơn thuần là một ngôi đền mà còn là một trong số ít công trình kiến trúc cổ đại đẹp nhất thế giới còn sót lại. Đền được xây dựng để tôn vinh nữ thần săn bắn của Hy Lạp. Ngày nay, công trình thuộc thành phố cổ Ephesus gần thị trấn Selcuk, cách thành phố Izmir (Thổ Nhĩ Kỳ) 50km về phía Nam.
Đền được bắt đầu xây dựng từ năm 550 TCN. Trải qua quá trình dài xây dựng và mở rộng, năm 430 TCN đền đã hoàn thành sau 120 năm. Năm 356 TCN, ngôi đền bị lửa thiêu rụi. Sau đó ngôi đền đã được phục dựng trên nền cũ. Tuy nhiên, đến năm 262, người Goth lại đốt ngôi đền lần thứ hai. Ngày nay, mặc dù đã được khôi phục nhưng đền Artemis cũng chỉ lưu giữ được một phần kiến trúc nguy nga, đồ sộ xưa kia.
Công trình kiến trúc thần thánh Artemis được tạo dựng bởi sự kết hợp của nghệ thuật Hy Lạp và tinh hoa kiến trúc châu Á. Ngôi đền này là một trong Bảy kỳ quan tráng lệ nhất thế giới về nghệ thuật kiến trúc cũng như kích thước khác thường. Công trình được xây dựng hoàn toàn bằng đá cẩm thạch. Phía trước ngôi đền có ba sáu cột. Mỗi cột đều được chạm trổ từ 40 đến 48 đường rãnh khoét sâu vào thân cột tạo nên những hình ảnh sinh động.
Bên trong đền thờ được trang trí bằng nhiều tượng đồng, trong đó nổi tiếng nhất là 4 bức tượng đồng Amazon cổ. Các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đỉnh cao này đều do những nghệ sỹ danh tiếng lúc bấy giờ sáng tạo nên như: Pheidias, Polycleitus, Kresilas và Pheadmon. Ngoài ra, Artemis còn được trang trí bởi nhiều bức tượng mạ vàng và những tác phẩm hội họa nổi tiếng khác.
Ngày nay, đền Artemis là một trong những công trình kiến trúc cổ vĩ đại nhất còn sót lại. Mặc dù không giữ được trọn vẹn những nét đẹp xưa nhưng Artemis vẫn thu hút hàng triệu du khách trên toàn thế giới mỗi năm. Bởi khi đến đây, họ tìm lại được phần nào những tinh hoa kiến trúc của thời kỳ xa xưa còn sót lại.
Bạch Dương (TP Huế)
