Trong 3 tháng đầu năm nay, số sắt thép mà Việt Nam nhập từ Trung Quốc đã bằng 1/3 cả năm trước (sắt thép Trung Quốc nhập vào Việt Nam cao nhất là 9,6 triệu tấn năm 2015). Tốc độ tăng cả về lượng và giá trị, thực tế này khiến các doanh nghiệp thép trong nước rất lo ngại.
Các doanh nghiệp cho rằng, trong quý đầu năm, các dự án nhà ở, công trình xây dựng ít hoặc chậm triển khai do lịch nghỉ lễ cũng như khoảng thời gian đầu năm mà lượng nhập khẩu đã tăng vọt như vậy thì những quý còn lại khi tốc độ xây dựng được đẩy mạnh, có thể nhập khẩu sắt thép sẽ còn tăng hơn.
Trong khi đó, Hiệp hội thép Việt Nam (VSA) lo ngại, với tốc độ nhập khẩu phôi thép như này, Việt Nam có nguy cơ trở thành thị trường tiêu thụ thép nhập khẩu mà nước nhập khẩu chủ yếu là Trung Quốc.
Trong quý I/2016, sắt thép Trung Quốc nhập khẩu chiếm 61% tổng lượng
nhập khẩu toàn thị trường.
Số liệu thống kê của VSA cho thấy, nếu như trước kia Việt Nam chủ yếu nhập khẩu một số loại phôi thép, thép hợp kim, thép mạ do nguyên liệu rẻ và công nghiệp thép trong nước chưa đáp ứng được...thì nay Việt Nam đã nhập nhiều loại thép mà bản thân các doanh nghiệp trong nước tự sản xuất được. Cụ thể, các loại thép nhập tràn vào Việt Nam gồm phôi thép, dây thép, thép cuộn, hợp kim thép, tôn mạ kim loại,... cạnh tranh trực tiếp với thép trong nước.
Sắt thép Trung Quốc đang ngày càng lấn sân thị trường Việt Nam. VSA cho biết, trong năm 2015, lượng bán phôi thép của ngành sản xuất trong nước cứ tăng 5-10% thì lượng hàng hóa nhập khẩu tăng 150-160%.
Về chủng loại thép nhập khẩu, Việt Nam nhập trên 1,78 triệu tấn phôi thép, so với cùng kỳ năm 2014 đã tăng 198%. Có trên 1,62 triệu tấn thép cuộn và dây thép ước được nhập khẩu trong khi sản xuất thép cuộn trong nước chỉ đạt 1,13 triệu tấn. Đã có gần 1,43 triệu tấn tôn mạ kim loại và sơn phủ màu được nhập khẩu, con số này tăng 87,55% so với cùng kỳ năm trước.
Điều đáng nói là, VSA đã lên tiếng về gần 1,1 triệu tấn phôi thép thường của Trung Quốc đội lốt phôi thép 'hợp kim' tuồn về Việt Nam để hưởng thuế 0% trong năm 2015. Đây là 1,1 triệu tấn phôi thép thường có pha một hàm lượng crôm nhưng được khai là phôi thép hợp kim để lách luật, hưởng ưu đãi.
Tổng Thư ký VSA, ông Nguyễn Văn Sưa cho hay, Trung Quốc hiện đang áp dụng hoàn thuế thuế suất thuế nhập khẩu 10% đối với phôi thép hợp kim (thực chất đây là việc trợ giá của Chính Phủ). Trường hợp các mức thuế nhập khẩu phôi thép là 0% và các doanh nghiệp thép Trung Quốc được Chính phủ nước này trợ giá nữa thì không doanh nghiệp sản xuất phôi thép trong nước cạnh tranh nổi.
