Con số sai phạm, thất thoát từ những công trình được đầu tư thời gian qua của Hà Nội do Thanh tra thành phố phát hiện trong 4 năm 2002-2006 làm người ta giật mình.
Có tất cả 215 dự án công trình xây dựng cơ bản, với tổng giá trị đầu tư trên 1.000 tỷ đồng được đưa vào “tầm ngắm”. Thanh tra đã phát hiện thất thoát lên tới trên 20,5 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 3% so với 691 tỷ đồng tổng giá trị được thanh tra) và tạm thời xếp thất thoát vào 6 loại chính.
Trước hết là thất thoát do không thực hiện đúng cơ chế đấu thầu. Có dự án không thành lập hội đồng để tổ chức chọn thầu. Có đơn vị trúng thầu, nhưng không thi công, mà ủy quyền cho công ty khác thực hiện, công ty được ủy quyền do không đủ năng lực tiếp tục ký hợp đồng với công ty khác thực hiện.
Cơ quan thanh tra thừa nhận, rất khó xác định giá trị thật của công trình. Dự án nhà luyện tập và thi đấu huyện Gia Lâm có 5 đơn vị dự thầu. Đơn vị trúng thầu đã chia kết quả cho cả 5 đơn vị tham gia đấu thầu cùng thi công (Dự án đường Láng Trung - La Thành - Đội Cấn).
Thứ hai là thất thoát do không thực hiện đúng biện pháp thi công. Có dự án trong quá trình thi công, nghiệm thu và thanh quyết toán, một số khối lượng thực tế không thi công hoặc thi công không đúng thiết kế, nhưng vẫn được đơn vị thi công, tư vấn giám sát và chủ đầu tư nghiệm thu đưa vào quyết toán.
Loại thứ ba là thất thoát do quyết toán khống, không làm vẫn thanh quyết toán, quyết toán sai chủng loại vật tư, thiết bị so với thực tế thi công… Đây là sai phạm phổ biến nhất, bị thanh tra “chỉ mặt” là gian dối, trắng trợn nhất. Phần lớn các dự án bị thanh tra đều vấp phải sai phạm này.
Thứ tư là thất thoát do lập thiết kế tính toán vật tư tăng so với khối lượng vật tư thi công (chiếm khoảng 1% giá trị hạng mục công trình). Phía thanh tra nhận định, nguyên nhân có thể từ nhiều khâu. Trước hết là do sự thiếu trách nhiệm của đơn vị tư vấn thiết kế, tính sai, tính trùng ngay từ lúc lập dự toán.
Chủ đầu tư thiếu trách nhiệm trong kiểm tra. Cơ quan quản lý nhà nước thẩm định khi kiểm tra còn xếp xó... Do đó, có tình trạng quyết toán những khối lượng thi công theo dự toán được duyệt đã sai sẵn và những khối lượng phát sinh bổ sung cũng tính sai tương tự. Cơ quan thẩm định quyết toán căn cứ vào dự toán đã được phê duyệt không thẩm định kiểm tra lại dẫn đến tình trạng quyết toán và thanh toán vượt với khối lượng thực tế đã thi công.
Thứ năm là thất thoát do tính chênh lệch giữa giá vật tư thực tế trên thị trường và giá vật tư trong quyết toán công trình, chênh lệch giá do tự thay đổi kích thước, tiêu chuẩn kỹ thuật vật tư.
Thứ sáu là thất thoát do tính thừa, tính trùng hạng mục công việc. Có dự án công trình khi lập dự toán cơ quan thiết kế không trừ phần trùng nhau, tính thừa khối lượng cần làm, do đó làm tăng giá trị dự toán công trình. Có dự án lập dự toán sai số học, khai thừa thêm hạng mục công việc trong quá trình lập dự toán, quyết toán theo hướng làm tăng giá trị công trình, có lợi cho nhà thầu, thiệt hại cho ngân sách nhà nước.
(Theo Đầu Tư)
