Theo ước tính mới đây của Chính phủ Nhật, có khoảng 8 triệu căn nhà hiện
đang ở trong tình trạng không người ở. Nguồn ảnh: Japan Times.
“Nhà ma” xuất hiện khắp nơi
Bà Yoriko Haneda, sống tại khu vực chỉ cách Tokyo 1 giời lái xe cho hay, suốt 10 năm qua, ngoài việc gia đình, bà còn có thêm một việc khác là dọn cỏ bên ngoài của 3 căn nhà xung quanh để không bị vướng đường và dễ nhìn thấy biển nhà.
Trong 3 căn nhà đó, chủ nhân của một nhà đã chuyển đi từ bao giờ và lý do là gì bà cũng không biết. Với 2 căn còn lại, thì chủ nhân của nó già yếu và lần lượt qua đời, tuy nhiên, sau đó, bà cũng không hề nhìn thấy ai đến nữa.
Tuổi cao, sức khỏe cũng ngày một yếu dần, bà Yoriko Haneda không biết mình sẽ còn có thể tiếp tục công việc dọn dẹp này đến khi nào nữa. “Rồi ngay cả căn nhà của tôi cũng sẽ bỏ trống sau khi tôi qua đời, con gái tôi đã chuyển lên Tokyo ở. Cả cái khu này sẽ ngày càng heo hút lạnh lẽo thôi. Có vài chục căn nhà mà đến 6-7 căn trống rồi”, bà nói.
Tình trạng “nhà ma” ở các khu vực cách xa Tokyo còn tồi tệ hơn cả khu vực sinh sống của bà Haneda.
Trong những năm gần đây, số lượng nhà trống ở Nhật ngày càng tăng lên chóng mặt và tỷ lệ nhà trống dài hạn tại đất nước này còn cao hơn cả Mỹ hay một số nước châu Âu. Theo sự ước tính của Chính phủ Nhật mới đây, hiện có khoảng 8 triệu căn nhà đang trong tình trạng vắng bóng người ở.
Những căn nhà đó bị bỏ mặc, không bán, không cho thuê được, và ngày càng xuống cấp.
Sự xuất hiện ngày càng nhiều những căn “nhà ma” như trên là một minh chứng rõ nhất cho tình trạng dân số suy giảm của đất nước Nhật. Cách đây nửa thế kỷ, dân số Nhật đã đạt đỉnh và không ngừng suy giảm từ đó đến nay, ước tính, trong nửa thế kỷ tới đây sẽ giảm thêm 30% nữa.
Số người Nhật qua đời cao hơn số trẻ em được sinh ra trong năm 2013 đã đạt mức kỷ lục với gần 240 nghìn. Và số trẻ em sinh ra trong năm 2013 cũng thấp nhất tính từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.
Hiện số người trên 60 tuổi tại Nhật chiếm đến 25% dân số đã tạo nên gánh nặng cho nền kinh tế nước này. Lực lượng lao động trẻ phải chật vật để đáp ứng cho nhu cầu nhân lực của xã hội, còn chi phí cho hệ thống an sinh thì tăng cao.
Còn các nhà hoạch định chính sách thì vẫn đang mải tranh cãi về việc có nên nới lỏng chính sách nhập cư, hay khuyến khích phụ nữ sinh thêm con.
Tìm giải pháp cho các căn nhà hoang
Tình trạng dân số ngày càng giảm, những căn nhà trống lại tăng nhiều đã đưa đến cho Chính phủ Nhật một bài toán vô cùng hóc búa: Phải xử lý thế nào với những căn nhà không người ở?
Nhiều chủ nhân của những căn nhà trống vì không muốn sống ở đó, nhưng lại không bán được, vì chẳng có người mua.
Trong khi đó, Chính quyền lại không thể đơn phương phá hủy được, vì nó có liên quan đến quyền sở hữu và nếu phá thì ai sẽ là người chịu chi phí tháo dỡ.
Dù Chính phủ Nhật đã khuyến khích phá hủy những căn “nhà ma” thông qua luật mới, nhưng khi những căn nhà như vậy ngày một nhiều thì thật khó khăn để có thể giải quyết triệt để. Tình trạng bỏ trống nhà ở ban đầu chỉ diễn ra chủ yếu ở các vùng nông thôn, nhưng giờ đây, số lượng nhà bị bỏ trống đã tăng nhanh dần đều và ở ngay cả những khu vực đô thị quanh Tokyo.
Yokosuka đã từng một thời trở thành nơi thu hút hàng chục nghìn người trẻ tuổi đến tìm việc nhờ lợi thế về vị trí, gần Tokyo, rất gần với các căn cứ hải quân và có nhiều nhà máy ôtô. Nhà đất khi đó trở nên đắt đỏ, người đến ở đông đúc và các căn nhà được xây san sát nhau. Nhưng mọi chuyện hiện hoàn toàn trái ngược, người già thì đã qua đời, con cháu họ thì ít mà lại chủ yếu sống ở Tokyo. So với thời kỷ đỉnh cao ở thập niên 1980, giá nhà ở tại Yokosuka hiện thấp hơn đến cả 70%.
Thậm chí, giá của nhiều ngôi nhà tại đây còn rẻ như cho. Mới đây, căn nhà gỗ 60 năm tuổi, có một mảnh vườn nhỏ phía trước đã được rao bán qua ngân hàng với giá 660 nghìn Yên, khoảng 5.400 USD. Và còn có nhiều căn nhà trên đồi cao có giá chỉ vài trăm USD.
Để thu hút người dân đến sinh sống tại địa phương, chính quyền nhiều thành phố ở Nhật đã phải tung ra nhiều giải pháp táo bạo như: Tặng tiền mặt cho người chuyển vào sống trong những căn nhà bỏ hoang.
Song, hiện vẫn chưa có một giải pháp thực sự hiệu quả để có thể giải quyết được tình trạng nhà trống tại Nhật. Và đây sẽ là một vấn đề vô cùng nan giải khi mà ước tính dân số Nhật ước sẽ tiếp tục giảm đến 1 triệu người/năm trong những thập kỷ tới.
Giáo sư về kiến trúc đô thị Takashi Onishi nói: Đến một ngày nào đó, Chính phủ Nhật cũng sẽ phải đưa ra quyết định đầy khó khăn, đó là ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước, hạ tầng cho những vùng ít người ở.
Và có thể hình dung ra một viễn cảnh sẽ đến ngày nhiều khu vực tại Nhật hoàn toàn không điện, không nước, rơi vào tình trạng hoang vắng, lạnh lẽo nếu họ không thể giải quyết được tình trạng nhà trống trong khi dân số lại ngày càng giảm.
