Vừa qua, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Đức Chung cho rằng, thế giới không có nước nào áp dụng cơ chế đền bù gia tăng diện tích. Thậm chí, có nước còn áp dụng mức hơn gấp đôi khi cải tạo nhà chung cư cũ như Việt Nam. Theo ông Chung, khoảng giữa 2017, TP sẽ đề xuất Chính phủ một số cơ chế, chính sách mới để đẩy mạnh cải tạo nhà chung cư cũ. Người dân khi đó có thể bán đứt cho nhà nước hay DN nhà cũ của mình hoặc xây mới nhưng chỉ trả lại theo tỷ lệ 1 đổi 1 chứ không phải tăng thêm diện tích như hiện nay... miễn sao đảm bảo nhà nước, DN và người dân đều có lợi.
Lãnh đạo UBND TP .Hà Nội theo đó đã chỉ đạo Sở Xây dựng tiếp thu ý kiến, hoàn chỉnh kế hoạch cải tạo chung cư cũ giai đoạn 2016 - 2020 và các năm tiếp theo. Kế hoạch này sẽ phải nêu rõ thực trạng, yêu cầu, cơ chế đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư, thỏa thuận ba bên người dân - nhà nước - DN... khi tái thiết nhà chung cư cũ.
Người dân tại nhiều khu chung cư cũ trên địa bàn Hà Nội
không đồng tình với cách thức đền bù mới
Ông Lê Vinh - Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội cho biết, trong năm 2017, UBND TP. Hà Nội tập trung chỉ đạo, tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, cải tạo những chung cư cũ được đưa vào sử dụng từ những năm 1960 - 1970. TP trước mắt giao cho 19 chủ đầu tư nghiên cứu, lập phương án cải tạo lại 19 khu chung cư đã xuống cấp nghiêm trọng.
Thực tế, tại nhiều khu chung cư cũ của Hà Nội như Thành Công, Giảng Võ, Kim Liên, Ngọc Khánh, Tân Mai..., người dân đa số không đồng tình với quan điểm đền bù theo tỷ lệ 1 đổi 1. Anh Trần Trọng Thắng, cư dân chung cư cũ ở khu Thành Công cho biết, đền bù như vậy thì người dân khó đồng ý giao nhà vì thiệt thòi nhiều so với những tòa đã được cải tạo. Theo anh Thắng, có một số tòa nhà ở mặt đường, vị trí đẹp, mức đền bù gấp 2,5 lần. Có những tòa ở vị trí không đẹp bằng, mức đền bù cũng gấp 1,5 hay 2 lần tùy thỏa thuận...
Chị Nguyễn Bích Ngọc, cư dân khu chung cư cũ Ngọc Khánh băn khoăn, nếu tỷ lệ đền bù 1 đổi 1 thì sẽ giải quyết ra sao với những hộ có diện tích nhỏ, chỉ hơn 20 - 30m2, thậm chí chỉ khoảng 10m2. Chị Ngọc cho biết, cả khu nhà chị đang thấp thỏm lo lắng khi nghe thông tin này.
Cư dân tại đây không rõ nhà của họ được tính theo giá thị trường hay giá nào? Hơn nữa, căn nhà là tài sản sở hữu của cư dân, trường hợp những cư dân này không muốn bán, không đồng ý mức đền bù là 1 đổi 1 vì thấy rằng như vậy không đảm bảo quyền lợi thì sẽ giải quyết ra sao... Hoặc đối với trường hợp nhà đông người, muốn mua thêm diện tích thì có được hưởng ưu đãi gì hay không là những băn khoăn của ông Cao Ngọc Tường, cư dân khu chung cư cũ Giảng Võ.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Công ty CP đầu tư dầu khí Toàn Cầu bày tỏ quan điểm ủng hộ chủ trương giảm mức đền bù khi thỏa thuận cải tạo nhà chung cư cũ như chính sách hiện nay. Theo ông Hiệp, nếu được đúng theo ý kiến của lãnh đạo TP. Hà Nội là tỷ lệ đền bù 1 đổi 1 thì có thể đẩy mạnh được việc cải tạo nhà chung cư cũ. Tuy nhiên, nếu áp dụng mức đền bù 1 đổi 1 thì chắc chắn gặp phải nhiều phản đối của người dân đang sở hữu nhà chung cư cũ, nhất là những hộ có mặt bằng kinh doanh ở tầng 1.
Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, cần phải làm rõ các loại hình sở hữu căn hộ chung cư cũ của người dân ở từng tòa nhà. Từ thế kỷ trước, nhiều nhà chung cư cũ được bán cho người dân. Có những khu, người dân còn sở hữu cả quyền sử dụng đất. Một số khu người dân chỉ sở hữu căn hộ, phần hành lang, sân chơi là của chung, thuộc quyền sở hữu nhà nước... Bởi thế, phải có cơ chế khác nhau với từng khu, không thể đổ đồng đền bù theo tỷ lệ 1 đổi 1.
GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT cho rằng, chung cư cũ, xập xệ, tiềm ẩn nguy hiểm, cần cải tạo là theo góc nhìn nhà quản lý. Đối với người dân, đây là tài sản lớn, họ có quyền quyết định tài sản của mình. Vì thế, không thể áp đặt cách thức của nhà quản lý về phương án đền bù. GS. Võ cho rằng, không phải không có cơ chế hài hòa lợi ích của nhà đầu tư và người dân. Nghị định 71 năm 2010 của Bộ Xây dựng quy định, nếu 70% dân cư đồng tình với việc cải tạo, 70% dân cư đồng tình với giá đền bù nhà đầu tư thì việc cải tạo được chấp nhận. Tuy nhiên, đến năm 2014 thì sửa luật Nhà ở nên thực tế Nghị định 71 vẫn chưa đủ thời gian để đánh giá.
Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, phương án tối ưu nhất là tái thiết, rà soát lại diện tích từng khu chung cư cũ, thống kê dân số rồi lập quy hoạch chi tiết lại toàn bộ từ đường lớn - nhỏ kiểu ô bàn cờ để nhà có nhiều mặt tiền hơn, vườn hoa, hầm, nhà chung cư, liền kề... tạo thành khu đô thị đa chức năng. Nguồn tài chính theo đó sẽ được huy động từ đất khu được cải tạo lại do đa số các khu chung cư cũ đều là đất vàng, rất có giá trị.
