Nguyên nhân dẫn đến sự việc này không chỉ vì dân nghèo, mà một phần do nội dung của các văn bản hành chính.
Trưởng phòng quản lý đất đai, Sở Tài nguyên & Môi trường tỉnh Đắk Lắk, ông Cao Quang Diễn cho biết, chính việc không thực hiện nghĩa vụ tài chính của người dân đã dẫn đến việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho các hộ gia đình cá nhân mới đạt 82% diện tích cần cấp. Và những diện tích này hầu hết đều thuộc vùng khó khăn, kinh tế của người dân rất thấp nên không có tiền nộp thuế.
Người dân tỉnh Đắk Lắk đang nợ thuế tới gần 600 tỷ đồng.
Ông Diễn cũng cho biết thêm, Chỉ thị 1685/2011 của Chính phủ với quy định những diện tích đất thổ cư sử dụng ổn định trước khi Luật đất đai 1993 có hiệu lực nhưng nguồn gốc chưa hợp pháp thì phải nộp 40% nghĩa vụ thuế không nhận được sự đồng tình của người dân. Vì nếu thực hiện theo chỉ thị này, họ sẽ thiệt thòi vì không được miễn toàn bộ thuế như những hộ đã làm sổ đỏ trước đó. Ngành thuế sẽ tiến hành ghi nợ, tính lãi suất quá hạn nếu quá 2 tháng mà dân không nộp tiền theo thông báo.
Đồng thời, ông Cao Quang Diễn đề nghị, để giải quyết được tình trạng dân nợ tiền sử dụng đất tới gần 600 tỷ đồng thì nhà nước nên tính theo khung giá đất tại thời điểm nộp thuế thay vì tính lãi suất nợ quá hạn, và giảm trừ một tỷ lệ nhất định để khuyến khích họ nộp sớm. “Chúng tôi đề nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh chính sách về thu tiền sử dụng đất đối với diện tích mà các hộ dân đã sử dụng ổn định trước ngày 15/10/1993, theo hướng xác định thời điểm sử dụng đất chứ không nên xác định nguồn gốc sử dụng. Điều đó sẽ tạo sự công bằng cho những người mà trước đây nhà nước chưa có điều kiện đo đạc giải thửa nay mới thực hiện để cấp giấy. Thứ hai, một số chính sách về nợ tiền sử dụng đất cũng nên điều chỉnh theo hướng miễn giảm một lần, tức là giảm 10% tại thời điểm người ta nộp, chứ không nên ghi nợ xong rồi mới thực hiện giảm 2%, tạo ra thủ tục hành chính mà không khuyến khích họ nộp nghĩa vụ thuế”.
