Tại 4 quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa của Hà Nội, có tới 379 biệt thự bị “đề nghị bán”. Hầu hết đều được bán thấp hơn giá trị thực nhiều lần.
Do Hà Nội và TP HCM, hai địa phương có quỹ nhà biệt thự thuộc sở hữu Nhà nước lớn nhất trên toàn quốc, Thủ tướng có quy định riêng về việc bán nhà biệt thự cho người đang thuê. Để cho thuê hoặc bán biệt thự công theo Nghị định 61 người ta cần xác định giá trị còn lại tính bằng tiền của biệt thự.
Theo quy định hiện hành, giá trị còn lại của biệt thự là tích số của 3 giá trị: giá biệt thự (đồng/m2 sử dụng), diện tích sử dụng và chất lượng còn lại của biệt thự. Trong đó giá biệt thự phụ thuộc vào hạng của biệt thự, hạng biệt thự càng cao thì giá cao, còn “nhà gạch hai tầng” thì giá thấp hơn nhiều.
Việc bán nhà cho người đang thuê được tính theo bảng giá do UBND cấp tỉnh ban hành, trên cơ sở bảng giá chuẩn tối thiểu nhà ở xây dựng ban hành kèm theo Nghị định 61. Tuy nhiên, trên thực tế việc định giá biệt thự rất khó.
“Không có chế độ pháp lý cụ thể nên việc phân hạng và xác định chất lượng còn lại của biệt thự rất phức tạp”, một cán bộ của Công ty Kinh doanh nhà số 2 Hà Nội, cho biết. Công ty này chính là nơi đã ký và gia hạn hợp đồng thuê biệt thự cho ông Hoàng Văn Nghiên.
Việc phân hạng biệt thự căn cứ vào tình trạng lúc xây dựng, nhưng do nhiều biệt thự không có hồ sơ, qua thời gian hầu hết đã xuống cấp, nên việc xác định hạng biệt thự để định giá bán cho người đang thuê theo Nghị định 61 không có ý nghĩa nhiều về chất lượng, tiện nghi của nhà biệt thự.
Chất lượng còn lại của biệt thự công thuộc diện bán theo Nghị định 61 được xác định rất thấp, hầu hết dưới 60%. Cộng thêm việc xác định giá đất nơi biệt thự đứng chân có nhiều ưu đãi cho cán bộ quan chức xin mua nên tất cả biệt thự công bán theo Nghị định 61 đều bị “rẻ hóa” trong quá trình định giá, so với giá thị trường “chênh lệch" hàng chục tỷ đồng như trường hợp của biệt thự 12 Nguyễn Chế Nghĩa.
Về giá cho thuê biệt thự, năm 1992, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 118 về giá cho thuê nhà ở và đưa tiền nhà ở vào tiền lương, song đến nay tiền lương cơ bản đã tăng từ 120.000 đồng lên 450.000 đồng nhưng tiền nhà vẫn chưa có sự điều chỉnh cho phù hợp.
Thời điểm này, việc ký kết hợp đồng thuê nhà theo Quyết định 118 mới chỉ thực hiện được khoảng 80% trên tổng số các hộ thuê biệt thự. Như vậy, có tới 20% trong số hàng nghìn biệt thự công đã bị chiếm dụng mà chưa có hợp đồng thuê nhà.
“Không ký kết được hợp đồng thuê nhà nên quyền hạn, nghĩa vụ của người thuê nhà lẫn cơ quan quản lý nhà đều hết sức mơ hồ”, một lãnh đạo Cục Quản lý nhà, Bộ Xây dựng, cho biết.
Hàng trăm biệt thự bị đề nghị bán
Để tránh tư nhân hóa các biệt thự có giá trị kiến trúc, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng đã lên danh mục các biệt thự có giá trị đặc biệt về mặt kiến trúc, không được bán theo Nghị định 61 để sử dụng vào mục đích khác.
Theo danh mục này, biệt thự số 12 Nguyễn Chế Nghĩa không những không phải là “nhà gạch 2 tầng”, mà còn là 1 trong số 198 biệt thự công tại Hà Nội có giá trị đặc biệt. Tại TP HCM cũng có 200 biệt thự được đưa vào danh mục “cấm bán”, được Bộ Xây dựng cho là cần cải tạo bố trí sử dụng vào nhà công vụ.
Theo nguồn tin từ Bộ Xây dựng, nhiều quan chức sau khi về hưu hoặc chuyển công tác khác thì vẫn ở nguyên “vị trí cũ”, rồi sau đó tìm cách “tư nhân hóa” biệt thự công.
Do chưa có chế độ pháp lý rõ ràng và cụ thể về nhà công vụ, vô số biệt thự công ở Hà Nội và TP HCM nằm ngoài danh mục nêu trên đều có thể được “hóa giá” hợp pháp theo Nghị định 61, chưa kể những trường hợp “lấn chiếm” vào danh mục cấm bán (như trường hợp ông Hoàng Văn Nghiên).
Trong khi những cơ quan quản lý biệt thự đã xác định “phần lớn biệt thự được xây dựng tại những đường phố lớn, khu vực quan trọng nên giá trị về mặt sử dụng rất cao”, số biệt thự công nằm trong danh mục “cấm bán” quá ít so với những biệt thự công nằm trong danh mục “đề nghị bán”.
(Theo Tiền Phong)
